Son yıllarda Türkiye tarım sektörü, sayısal büyümelerle sıkça gündeme geliyor. Ancak nominal büyüklüklerin ötesine geçip reel verilere, yani enflasyondan arındırılmış gerçek değerlere baktığımızda bambaşka bir tablo karşımıza çıkıyor. Tarımsal Net Sermaye Stoku bu durumun en çarpıcı örneklerinden biri.
Nominal Artış Yüksek: Ama Gerçekten Zenginleştik mi?
Türkiye’nin Tarımsal Net Sermaye Birikimi/Stoku, 2013 yılında cari fiyatlarla 243,373 milyar TL idi. 2023’e geldiğimizde bu rakam 2,131 trilyon TL’ye yükseldi. Yani yüzde 876 gibi yüksek bir artış oranı söz konusu.
Yüzeysel olarak bakıldığında bu büyük bir başarı gibi görünebilir. Ancak burada kritik bir soru devreye giriyor: Bu artış gerçek bir zenginleşmeye mi işaret ediyor, yoksa sadece enflasyonun bir yansıması mı?
Reel Değerlerle Gerçek Tablo: Yüzde 25 Kayıp
Aynı hesaplamayı sabit fiyatlarla, yani 2015=100 baz alınarak yaptığımızda durum dramatik şekilde değişiyor:
2013 yılı reel sermaye stoku: 285,357 milyar TL
2023 yılı reel sermaye stoku: 214,442 milyar TL
Bu verilere göre yüzde 24,85 oranında bir düşüş yaşanmış. Yani tarımda net sermaye birikimimiz, enflasyon etkisinden arındırıldığında neredeyse dörtte bir oranında erimiş durumda. Başka bir ifadeyle, sermaye araçlarımızın bugünkü fiyatları şişmiş olabilir ama gerçek değerleriyle yüzde 25 kayıptayız.
100 TL ile 4 Birimlik Yatırım Yerine 3 Birim Alabiliyoruz
Bu durumun pratiğe yansıması oldukça net:
2013’te 100 TL ile 4 birimlik yatırım yapılabiliyorken, 2023’te aynı parayla yalnızca 3 birimlik yatırım yapılabiliyor. Yani 2023’te tarıma aktarılan sermaye, geçmişe göre nominal olarak daha büyük görünse de reel anlamda daha az üretim aracı alınabiliyor.
Reel Denge İçin yüzde 876 Değil, yüzde 1168 Artış Gerekirdi
Veriler gösteriyor ki, 2013’teki tarımsal net sermaye birikimimizi 2023’e taşıyabilmek için nominal artışın yüzde 876 değil, en az yüzde 1168 olması gerekirdi. Ancak bu şekilde, 2015 bazlı fiyatlarla reel anlamda bir “sıfır değişim” noktasına ulaşabilir, sermayemizi olduğu gibi koruyabilirdik.
Sonuç: Sayılar Büyüse de Gerçek Değer Küçülüyor
Özetle, sermaye birikimi konusunda sayısal büyüklüklerin ötesine geçmeden yapılacak analizler yanıltıcı olabilir. Paranın değişim değeri artmış olabilir, ancak kullanım değeri azaldıysa zenginleşme değil, fakirleşme yaşanıyordur.
Yani elimizdeki yatırım araçlarının bugünkü değeri büyümüş ama gerçek değerleri ile yüzde 25 zarardayız.
