İYİ Parti Manisa Milletvekili Şenol Sunat, Tarım ve Orman Bakanı İbrahim Yumaklı’nın yanıtlaması istemiyle verdiği TBMM Başkanlığına verdiği soru önergesinde Gübretaş ve İran’daki iştiraki Razi Petrokimya hakkındaki çarpıcı iddiaları gündeme taşıdı.
Sunat’ın hazırladığı önergede, Türkiye’nin en büyük yurtdışı yatırımlarından biri olarak duyurulan Razi Petrokimya’nın son iki yıldır zarar açıklamasına rağmen, şirket yöneticilerine milyon Euroluk temettü ve yüksek maaşlar ödendiği ileri sürüldü. Bu durumun “çiftçiye ucuz gübre sağlama amacıyla kurulan bir şirketin, dar bir çıkar grubunun menfaatine hizmet ettiği” yorumlarına neden olduğu vurgulandı.
Önergede ayrıca, yıllık 1,5 milyon ton üre üretim kapasitesine sahip tesisin zarar ettirilip yaklaşık 400 milyon dolara satılmak istendiği, ancak bu süreçte kamuoyunun ve çiftçilerin zararına hareket edildiği iddiaları yer aldı. Tarım Kredi Kooperatiflerinin sadece Gübretaş’tan ihalesiz gübre almasının serbest rekabeti engellediği, çiftçiyi daha uygun fiyatlı alternatiflerden mahrum bıraktığı eleştirileri de dikkat çekti.
Zarar açıklayan fabrikaya yüksek temettü ve liyakat tartışması
Razi Petrokimya’nın 2008-2022 yılları arasında düzenli olarak kâr açıkladığı, ancak 2023 ve 2024 yıllarında arka arkaya zarar bildirdiği, bunun nedenlerinin araştırılıp araştırılmadığı da soru önergesinde soruldu. Ayrıca İran’daki fabrikanın zarar açıklamasına rağmen yöneticilere temettü ve yüksek maaşlar ödenmesinin gerekçesi ile, fabrikanın başına sektör deneyimi bulunmayan bir yöneticinin atanmasının izahı da istendi.
Gübre fiyatlarının küresel çapta yüzde 50 yükseldiği bir dönemde Türkiye’nin gübre arz güvenliği açısından kritik öneme sahip yatırımın değerinin düşürülerek satılmak istenmesi kamuoyunda büyük tepki çekiyor. Şirketin İstanbul’daki eski genel müdürlük binasının değerinin çok altında bir fiyata satıldığı ve bu satışın Kamuyu Aydınlatma Platformu’na (KAP) bildirilmediği iddiaları da tartışmaları büyüttü.
Sunat’ın yönelttiği sorular arasında “Gübretaş neden ithal ettiği gübreleri piyasa fiyatının üzerinde çiftçiye satıyor?”, “Razi Petrokimya neden peş peşe zarar açıklıyor?” ve “400 milyon dolara satılmak istenen dev yatırımın bedeli nasıl belirlendi?” gibi kamuoyunun merak ettiği kritik başlıklar yer aldı.
İşte Sunat’ın Tarım Bakanı’na yönelttiği 16 soru:
- Tarım Kredi Kooperatifleri neden ihalesiz şekilde sadece Gübretaş’tan gübre alıyor?
- Gübretaş’ın ithal ettiği gübreler neden çiftçiye piyasa fiyatının üzerinde satılıyor?
- Çiftçiye zarar veren ve rekabeti engelleyen bu uygulamalara bakanlığınızın yaklaşımı nedir?
- Gübretaş’ın üretmediği gübreleri, kendi ürünüymüş gibi pahalı satması doğru mu?
- Türkiye’de gübre piyasası büyürken Gübretaş’ın üretim ve satış rakamları neden düşüyor?
- İstanbul Şişli’deki eski genel müdürlük binasının 500 milyon TL değerindeyken 130 milyon TL’ye satıldığı iddiası doğru mu? Kime ve nasıl satıldı?
- Bu satış için KAP’a bildirim yapılmaması SPK’ya aykırı değil mi?
- 2008’de 680 milyon dolara alınan Razi Petrokimya’ya toplam ne kadar yatırım yapıldı?
- Razi Petrokimya’nın 2023’te 5 milyon dolar, 2024’te ise 60 milyon dolar zarar ettiği iddiası doğru mu?
- 2008-2022 yıllarında sürekli kâr eden Razi Petrokimya neden 2023 ve 2024’te zarar açıkladı? Yönetimsel hatalar incelendi mi?
- Razi Petrokimya’daki 10 üniteden 8’inin çalıştırılmadığı, bu yüzden fabrikanın zarar ettiği iddiası doğru mu?
- Fabrika zarar açıklarken, şirket yöneticilerine milyon Euroluk temettü ve maaş ödendi mi? Kim onayladı?
- İran’daki fabrikaya sektör deneyimi olmayan bir genel müdür atanmasının gerekçesi nedir?
- Razi Petrokimya’nın satışa çıkarılması için bilerek mi zarar ettirildi? Bakanlığınız bu iddiaları araştırdı mı?
- 1,2 milyar dolara mal olan fabrikanın 400 milyon dolara satılmak istendiği iddiası doğru mu? Bu bedel nasıl belirlendi?
- Türkiye’nin stratejik gübre ihtiyacını karşılayan bu yatırım neden gözden çıkarılıyor?
