Çiftçi kuruluşu nasıl içten içe çökertilir, nasıl yönetilemez hale getirilir, bunun en çarpıcı örneğini maalesef Konya Şeker’de yaşıyoruz.
Uzun zamandır Konya Şeker’de işlerin iyi gitmediğini yazıyoruz. Ancak ne zaman bu gerçekleri dile getirsek, bazı çevreler tarafından Ramazan Erkoyuncu’ya “muhalefet” yaptığımız gibi dar bir pencereden okunmaya çalışılıyor. Oysa mesele kişi değil; mesele Konya Şeker gibi bir dev tarım kuruluşunun, liyakatsiz yönetim ve hatalı kararlarla nasıl çökertildiği gerçeği.
Gelin hep birlikte Soma Termik Santrali’nde yaşananlara bakalım:
Konya Şeker’in 685 milyon dolara aldığı, dolar bazında borcunu kapattığı bu dev santral bugün tamamen durmuş durumda.
Sebep?
TKİ’ye biriken 18 milyar TL’lik kömür borcu.
TKİ, parasını alamadığı için artık kömür vermiyor; santral de çalışamıyor.
Geçtiğimiz hafta Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanı Alparslan Bayraktar başkanlığında Ankara’da 3 kritik toplantı yapıldı. İlk toplantıda Konya Şeker heyetiyle görüşüldü. Ardından Soma’da örgütlü sendikalarla, son olarak da Soma’daki maden şirketleriyle masaya oturuldu.
Konya Şeker heyetinin toplantıda yaptığı savunma ise akıllara durgunluk verdi: “Eğer TKİ kömür vermeyi kesseydi, borç bu kadar büyümezdi!”
Bu yaklaşım Bakan Bayraktar’ı öyle sinirlendiriyor ki, Konya Şeker heyetini toplantıdan çıkarttığı konuşuluyor.
Görüşmelerin ortak noktası belli: Artık Soma Termik Santrali’nin Konya Şeker eliyle çalıştırılması mümkün değil. Bakanlık, Soma’yı konsorsiyum şeklinde bölgedeki maden şirketlerine veya başka bir firmaya devretmenin yolunu arıyor.
Bu görüşmelerin ardından Bakan Bayraktar’ın Soma Termik Santrali ile ilgili Cumhurbaşkanı Erdoğan’a kapsamlı bir rapor vereceği ve Cumhurbaşkanının kararına göre hareket edileceği kaydediliyor.
Ama acı gerçek şu:
Santral devredilecek, Konya Şeker beş kuruş para alamayacak; üstüne üstlük yaklaşık 8 milyar TL daha borçlanacak! Çünkü termik santralin devri mevcut kömür borcunu kapatmaya yetmiyor. Termik santralin değerinin 10 milyar TL olduğu hesaplanırken, Konya Şeker’in TKİ’ye borcu ise 18 milyar TL!
Yani bedavaya devretse bile kasasından 8 milyar TL daha çıkacak.
Peki bu noktaya nasıl gelindi?
Santralde 6 elektrik üretim ünitesi var. Ancak nedendir bilinmez elektrik üretimi önce 3 üniteye sonra 2 üniteye düşürüldü. Artan elektrik fiyatlarına rağmen üniteler tam kapasite çalıştırılmadı. Bu da termik santrali ciddi bir gelirden etti.
Üniteler tam kapasite çalıştırılmadığı için TKİ’den alınan fazla kömürler içten içe yanarak heba oldu! 5’inci ünitede yanan panel, 10 milyon liraya yaptırılabilecekken, yandaş firmaya 1 milyon 250 bin euroya yaptırıldı; üstelik o panel de tekrar yandı.
Normal bakımlar yapılmadığı için türbinin içi suyla doldu, üretim durdu. Kömür yerine fuel oil kullanımı artırılarak üretim maliyetleri fırladı.
Daha neler neler!
Bir termik santrali bilerek batırmak isteseniz, ancak bu kadar “başarılı” olabilirsiniz!
Bütün bunlar olurken, santralin genel müdürünün 10 milyonluk yat aldığı konuşuluyor. Düşünün işletme batıyor, ama işletmede üst düzey yöneticilik yapan kişiler ihya oluyor! Burası ayrı irdelenecek bir konu…
Diğer yandan Soma Termik Santral’in bankalara kalan 285 milyon dolarlık borcu yapılandırılmasına rağmen, bu borç ne olduysa tek seferde tamamen ödeniyor. Döviz kurunun artma endişesiyle bu borcun kapatılmasını bir ölçüde anlamak mümkün; ancak aynı dönemde TKİ’den kömür alımı için yüzde 50-55 faizle borçlanılması ve TKİ’ye biriken borca tek kuruş ödeme yapılmaması da kömür borcunun katlanarak artmasına neden oldu. Mevcut 18 milyar liralık kömür borcunun en az yarısının yani 8-9 milyar lirasının faizden gelen bir borç olduğu belirtiliyor.
Üstelik bankalara yapılandırıldığı halde tek kalemde 285 milyon dolarlık ödeme yapılırken, aynı dönemde İstanbul’daki bir danışmanlık firmasına da bu borcun ödenmesinde danışmanlık hizmeti verdiği gerekçesiyle 1 milyon dolar aktarılıyor.
Kredi kullanımında danışmanlık hizmetini duymuştuk da, borç ödenirken danışmanlık hizmeti alınmasını ilk kez görüyoruz; Ramazan Erkoyuncu zahmet edip bir açıklama yaparsa, kamuoyu da borç kapatılırken 1 milyon dolarlık nasıl bir danışmanlık hizmeti alındığını öğrenmiş olur.
Sonuç olarak, Konya Şeker, santrali 685 milyon dolara aldı. Bugün gelinen noktada en fazla 10 milyar TL değer biçiliyor. Santrali bedavaya verseler bile, kömür borcundan dolayı bir de üstüne 8 milyar TL daha borçlu kalacak!
Peki sorumlular kim?
Santral neden tam kapasiteyle çalıştırılmadı?
Ramazan Erkoyuncu’ya defalarca iletilen sorunlar neden dikkate alınmadı?
Recep Konuk döneminde 5 ünitesi birden çalıştırılan termik santralde, üretim yapan ünite sayısı neden 2’ye kadar düşürüldü?
Yönetim bu borcun birikmesine neden sessiz kaldı?
Liyakatsiz atamalar, hatalı kararlar ve iddia edilen yolsuzluklar kimlerin bilgisi dahilinde yapıldı?
Konya Şeker, Türkiye’nin en güçlü çiftçi kuruluşlarından biriydi. Şimdi Soma Termik Santrali üzerinden öyle bir batağa sürüklendi ki; sadece çiftçinin alın teri değil, Türkiye’nin enerjisi de heba oldu.
Bir sonraki yazımızda; santralin nasıl yanlış yönetildiğini, milyonlarca liralık yolsuzluk iddialarını, neden sadece 2 ünitenin çalıştırıldığını ve daha fazlasını detaylarıyla yazacağız.
Çünkü susarsak bu çöküşün ortağı oluruz.
O yüzden sormaya, yazmaya devam edeceğiz…
